Hypochaeris maculata
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
| Hypochaeris maculata | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||
| Classifigazion sientífiga | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| Nomm binomial | ||||||||||||||||||||||||
| Hypochaeris maculata L. (1753) |
La Hypochaeris maculata l'è 'na piànta de la famìa botànica de le Asteraceae. Se la tróa 'n quàze töta la cadéna alpìna.
Descrisiù[Modifega | modifica 'l sorgent]
La H. maculata la pöl rià a 'na altèsa de 30 – 60 ghèi (de rar fìna a 1 méter). La fùrma biològica l'è H ros (emicriptòfita rosulàda), cioè piànte che g'ha böcc che pàsa la stagiù frèda al leèl del teré prutigìde del patös o de la néf, e co le fòie sistemàde 'n maniéra de furmà 'na rozèta bazàl.
Raìs[Modifega | modifica 'l sorgent]
La raìs l'è de tìpo a ficù.
Gamp[Modifega | modifica 'l sorgent]
I gamp i è cilìndrich, apéna apèna pilùs, piö gròs ensìma e i pórta apéna 'n capulì (de rar i pö portàn du).
Fòie[Modifega | modifica 'l sorgent]
Le fòie bazài i è 'ntréghe e le fùrma 'na rozèta de culùr vért maciàde de négher-viòla; le stà sö drìte e la fùrma l'è lanceolàda co la pónta acùta; l'òrlo l'è a capète spèse e la nervadüra centràl l'è bèla evidènt e la tìra quàze al rós. La superfìcie de la fòia l'è setulùza. La dimensiù de le fòie bazài la pöl rià a 'na larghèsa de 4 – 6 ghèi per 'na longhèsa de 8 – 13 ghèi.
Le fòie del gamp i è póche (de 1 a 3) de de dimensiù piö picinìna.
Enfiurescènsa e fiur[Modifega | modifica 'l sorgent]
La 'nfiurescènsa de la H. maculata l'è furmàda de capulì emisférich. La strütüra dei capulì l'è chèla tìpica de le Asteraceae: en pedùncol, en bris piö gròs sóta 'l capulì (méno de 5 mm de diàmetro), el té sö 'n invòlucro cilìndrich furmàt de divèrse squàme göse (i è pilùze e scüre endèla part apicàl) che fà de protesiù al resetàcol endóche se 'nserés i fiùr. El culùr l'è zalt limù (el tìra apéna apéna al rós envèrs l'èstèrno-bas del capulì). El resetàcol el se prezènta con divèrse paiète a la bàze dei fiur, 'nvéce l'invòlucro l'è furmùt de divèrse fìle de squàme sistemàde en maniéra 'mbricàda. El diàmetro dei capulì l'è de 4 –5 ghèi. L'invòlucro l'è larch 13 mm, alt 13÷18 mm. Le squàme i è lónghe dei 12 ai 17 mm.
I fiur i è ermafrudìcc, zigomòrf, tetra-cìclich (càles – coròla – androcèo – ginecèo) e pentàmer (a 5 elemèncc). En chèsta spéce, a diferènsa de i fiur tìpich de le Asteraceae, i fiur tübulùs intèrni al capulì i gh'è mìa.
- Fòrmula fiuràla:
- K 0, C (5), A (5), G 2 infer[1]
- Càles: i sépali i s'è rüdìcc apéna a 'na curunsìna de squàme.
- Coròla: i pétali a la bàze i è saldàcc a tübo. La lìgula la fenés con 5 décc (l'è la part final dei sich pétali che i s'è saldàcc ensèma). La dimensiù del tübo l'è de 12 mm. La lìgula l'è làrga 3 mm e lónga 15÷17 mm.
- Androceo: i stam i è sich e i g'ha dei filamèncc lìber, envéce le antere i è saldàde 'nsèma e le fùrma 'n manegòt che stà töt entùren al stil.
- Gineceo: l'ovàre l'è infer, unilocular, furmat de 2 carpèi; el stil l'è ünech ma bìfit.
- Fiuridüra: de magio a óst (depènt de l'altitüden), la somésa l'è a sègn entra löi e setèmber.
- Empulinasiù: per mès de le àe e de le mósche, ma apò a per vìa anemòfila (vènt).
Fröt[Modifega | modifica 'l sorgent]
El fröt l'è 'n achénio col bèch (i è dèle nùcule töte precìze 'ntra de lùre), con ensìma 'n pàpo uniseriàt (en ùrden de sétole ünech) co le sétole töte piümùze a la stèsa fòza. La dimensiù del fröt l'è de 10 ÷ 17 mm.
Distribusiù[Modifega | modifica 'l sorgent]
Se la tróa 'n töta la cadéna alpìna föra che 'ndèle pruìnce de Bèrghem e Cóm. Se la tróa sö töcc i sistémi de mucc de l'Euròpa (Pirenei, Masìcio Centràl, Giüra, Balcani e Carpàsi) e 'ndèle pianüre corespondènte. Se 'l tróa mìa 'nvéce endèle zòne piö setentriunài e meridiunài de l'Europa.
Riferimèncc[Modifega | modifica 'l sorgent]
- ↑ http://www.dipbot.unict.it/sistematica/Index.html Tàole de Botànica sistemàtica